DOĞRU STATÜ EĞİTİM KURUMLARI
BAŞARIYI ELDE ETMENİN YOLU: İÇ DİSİPLİN

---

Başarı, hedeflenen eylemin olması gereken süre zarfında gerçekleşmesidir. Başarı sadece istemekle gerçekleşen bir süreç değildir. İnsanı başarıya götürecek olan şey hedeflerini gerçekleştirmek adına harekete geçmektir. Bilmekle yapmak arasındaki fark “davranmaktır”.

Başarıyı etkileyen olumlu ve olumsuz bir çok faktör vardır. Bunlardan başarıyı olumlu pekiştiren en önemli etkenler arasında “iç disiplin”i ele alabiliriz. İç disiplin, yaşamsal becerilerin en önemlisi olan kendini yönetme becerisidir. İç disiplin bize gereksiz ve zararlı dürtülerle baş edebilme iradesini ve becerisini kazandırır. Bu bakımdan iç disiplin duygusal zeka tanımının içinde yer alan “duygusal öz denetim” yetkinliğinin de önemli bir boyutunu oluşturur. Duygusal öz denetim “rahatsız edici duygu ve dürtüleri denetim altında tutmak” anlamında kullanılmaktadır.

Daniel Goleman’a göre “iç disiplin” hayatı akıllıca yaşamanın ön koşuludur. İç disiplinden kasıt duyguları bastırmak değil bunları dengede tutarak kendini yönetebilmektir. Başarılı olmuş insanların hayat öyküsü yüksek bir iç disiplinle zorlukların üstesinden nasıl geldiklerinin öyküsüdür. Onlar hazzı erteleyebildikleri sebatla çalışabildikleri için Abraham Lincoln, Thomas Edison, Mozart, Albert Einstein olmuşlardır. Başarı, içten gelen bir disiplinle çalışanlara gider.

Başarıyı belirleyen önemli noktalardan bir diğeride, sevdiğimiz şeylere (internet, televizyon, bilgisayar oyunları vb.) karşı davranışlarımız değil sevmediğimiz şeylere (kitap okumak, ders çalışmak) karşı olan tutumumuzdur, anlık hazların ertelenebildiği takdirde istenilen hedefe ulaşması daha kolay olacaktır. Buda özverili bir çalışma ve disiplin gerektirir. Theodore Roosevelt “insanları birbirlerinden farklı kılan en önemli özellik yetenek, eğitim yada zekadan çok öz disiplindir. Öz disiplinle her şey mümkündür. Eğer öz disiplin yoksa en basit hedef bile imkansız bir hayal olur.” der.

İlk defa 1970 yılında Colombia Üniversitesi’nde Walter Mischel tarafından uygulanan “Marshmallow Testi” yani “Zevki Erteleme Becerisi Testi” 45 yıldır 4 ve 6 yaş aralığında anaokulu çağındaki çocukların kendini kontrol edebilme ve duygularını yönetme becerilerini ölçmek için uygulanıyor.

Testin Uygulanma Aşamaları

Deneyi yapacak kişi çocuğu bir odaya götürerek oldukça baştan çıkarıcı olan bir yiyeceği önüne koyuyor. Çocuk için karşı konulmaz olan bu yiyeceğin yanında bir zil bulunuyor. Deneyi yapan kişi ‘Sana bir çikolata bırakıyorum, benim dışarıda biraz işim var eğer ben işimi yapana kadar bekleyebilirsen sana bir çikolata daha vereceğim. Ama beni beklemeden bunu yersen sadece bu çikolatayı yiyebileceksin ve zili çalarak bana yediğini haber vereceksin. Eğer işimin bitmesini ve geri dönmemi beklersen sana bir çikolata daha vereceğim. Deneyi yapan kişi odadan çıkarak dışarıda çocuğun davranışlarını gözlemliyor. Çocuk çikolatayı yerse zili çalarak haber veriyor ve deneyi uygulayan kişi odaya döndüğünde sadece bir çikolata veriyor. Çocuk odada karşı konulmaz görünen bu yiyecekle baş başa kaldığında tabii ki ilginç anlar yaşanıyor. Deneyi yapan kişinin odaya dönmesini bekleyebilen sabırlı çocuklar ile dönmesini bekleyemeyip çikolatayı yiyen çocuklar arasında farka bakılıyor.

Çalışmanın sonucu 15-20 dakika kadar bekleyebilen çocukların öz disiplin yetkinlik ve becerilerinin yüksek olduğunu gösterecektir. Bu çalışmaya katılan çocukların ancak 1/3 ü bekleyebilmiş ve ikinci şekeri almaya hak kazanabilmişlerdir.

Zevki Erteleme Testi ile iki önemli şey gözlemleniyor. Bunlardan ilki kendini kontrol edebilme becerisi diğer ikincisi beklemenin çocuk için ne kadar uygulanabilir bir şey olduğu. Aslında çocuğun güdülerini kontrol etmesi ve beklerse çok daha iyi bir ödül kazanmanın mantıklı olduğunu düşünerek karar verme becerisini göstermesi bekleniyor. Diğer bir deyişe hem duygularını hem de mantığını kullanması bekleniyor.

Araştırma çocuk daha küçükken uygulayarak sonrasında zevki erteleyenler ve ertelemeyenler arasındaki akademik başarı durumu inceleniyor. Sonuç çarpıcı. Testi geçerek alacağı zevki erteleyebilen çocuklar erteleyemeyenlere göre akademik açıdan daha başarılı ve sınavlarda daha yüksek skor alıyorlar. Madde-alkol bağımlılık riskleri daha az, ebeveynlerinin gözlemlerine göre sosyal becerileri çok daha iyi. Evlilik, meslek seçimi ve gelir düzeylerinin daha iyi olduğu gözlemleniyor.

Çocuklar zevki erteleme becerilerine göre nasıl farklılaşıyor? Bu farklılık doğuştan gelen mi yoksa sonradan öğrenilen bir şey mi? Bu durumda her ikisi de etkili. Doğuştan gelen kişilik özellikleriyle de bağlantılı, çocuğun yaşadığı çevre, ebeveynlerin tutumları, ailenin çocuğun ihtiyaç ve isteklerini hemen karşılıyor olmaları ve sabretmeyi, disiplinli olmayı öğretmemeleri ile de bağlantılı.

Öz Disiplin Kazanmanın Yolları Nelerdir?

Öz disiplin kazanmanın başlıca ilk adımı bireyin kendini tanıması ve neyi başarmak istediğini iyi bilmesidir. Belirlenen hedef doğrultusunda ilerlemeyi sürdürmek, istikrarlı olmakta bir o kadar önemlidir. Bu süreçte bireyin haz duygusunu erteleyebilmesi de bir diğer adımdır. Hazzı erteleyebilmek gerçekten istediğimiz şey uğruna bekleyebilmeyi, ilgili konuda kararlı olmayı ve sabır edebilmeyi gerektirir. Bireyin kaynağı motivasyonudur, olumsuzluklar karşısında asla pes etmemeli ve asla istenilenden daha azına razı olunmamalıdır.

Sare Halıcı

Rehber Öğretmen

KAYNAKÇA

Gordon, T. (2011) Çocukta Dış Disiplin mi? İç Disiplin mi? (Çeviri: Aksay, E.) Sistem Yayınları
Goleman, D. (2016) Duygusal Zeka EQ Neden IQ’dan daha önemlidir? (Çeviri: Yüksel, B.) Varlık Yayınları
Zevki Erteleme Becerisi Testi - Marshmallow Testi